( 2161)آمد از حق سوى موسى این عتاب |
|
کاى طلوع ماه دیده تو ز جَیب |
( 2162)مَشرِقت کردم ز نور ایزدى |
|
من حقم رنجور گشتم نامدى |
( 2163)گفت سبحانا تو پاکى از زیان |
|
این چه رمز است این بکن یا رب بیان |
( 2164)باز فرمودش که در رنجوریم |
|
چون نپرسیدى تو از روى کرم |
( 2165)گفت یا رب نیست نقصانى تو را |
|
عقل گُم شد این سخن را برگشا |
( 2166)گفت آرى بنده خاص گُزین |
|
گشت رنجور او منم نیکو ببین |
( 2167)هست معذوریش معذورىِّ من |
|
هست رنجوریش رنجورىِّ من |
عتاب: براى رعایت قافیت باید مُمال (عِتیب) خوانده شود.
طلوع ماه از جیب دیدن: اشاره به معجزه معروف ید بیضاء موسى (ع) است که دست در گریبان مىکرد و بیرون مىآورد و سپیدى از آن پدید مىگشت.
سبحانا: پاکا، منزّها.
زیان: یعنی رنجوری، بیماری.
رنجوریم: (چرا در رنجورى مرا نپرسیدى؟)
( 2161) خطاب عتاب آمیزى از طرف حق بموسى رسید که اى موسى اى کسى که طلوع ماه را از چاک گریبان پیراهن خود دیدى. ( 2162) من تو را با نور یزدانى منیر ساختم و من که خدا هستم رنجور شدم و به عیادتم نیامدى. ( 2163) عرض کرد بار الها تو منزه از هر زیان و عیب و نقص هستى این که فرمودى چه رمزى است براى من روشن فرما. ( 2164) باز هم خطاب شد که در بیمارى من چرا حال مرا نپرسیدى. ( 2165) عرض کرد خداوندا تو از نقص برى هستى عقل من از این فرمایش حیران شده رحمتى کن و این گره را بگشا. ( 2166) خطاب شد بنده خاص بر گزیده من بیمار شد خوب نگاه کن که او من هستم. ( 2167) معذوریش معذورى من و رنجوریش رنجورى من است .
روایتی که در این ابیات آمده در منابع حدیث نیز آمده است . دراحیاءُ العلوم منسوب به موسی ومطابق نقل مولاناست، مأخذ این داستان روائی را مرحوم فروزانفر از طریق عامه در مآخذ قصص و تمثیلات مثنوى آورده است[1]. همچنین از طریق شیعه روایتى از امام موسى بن جعفر (ع) از رسول خدا (ص) نقل است که فرمود: «خداى عز و جل روز رستاخیز بندهاى از بندگان خود را سرزنش مىکند و بدو مىگوید: بنده من، هنگامى که بیمار بودم، چه چیزتو را از بیمار پرسى من باز داشت؟ بنده مىگوید: پاکا، پاکا که تویى، تو پروردگار بندگانى نه رنجور شوى و نه بیمار، پروردگار گوید: برادر مؤمن تو بیمار شد او را نپرسیدى. به عزّت و جلالم سوگند اگر به پرسش حال او مىرفتى مرا نزد او مىیافتى. آن گاه نیازهاى تو را عهدهدار مىشدم و برایت انجام مىدادم و این از کرامت بنده مؤمن من است.»[2]
محمدرضا افضلی تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد .... |